آکسون چیست؟ و تفاوتش با دندریت کدام است؟

آکسون (Axon) که به آن رشته عصبی هم می‌گویند یک رشته یا میله بافتی بلند و باریکی است که از سلول عصبی یا نورون، خارج می‌شود و پیام‌های الکتریکی را از جسم سلولی نورون به بیرون هدایت می‌کند.

هر نورون تنها یک آکسون و چندین دِندریت دارد. همچنین از کنار هم قرار گرفتن آکسون‌ها عصب بوجود می آید که دور تا دور آن را غلافی به نام میلین Myelin sheath فرا گرفته است.

آکسون ها بخش طولانی نورون‌ها هستند. هر عصبی در مغز شما دارای آکسونی است که از قسمت اصلی سلول به بخش های دیگر می‌رود. این بخش، بسیار نازک‌تر از موی انسان است و جایی است که تکانه‌های الکتریکی نورون خارج می‌شوند تا توسط سایر نورون‌ها دریافت شوند.

اگر بخواهیم از نظر اندازه بررسی کنیم، آکسون ممکن است بیش از 95 درصد از کل حجم نورون را فرا بگیرد. بسته به نوع نورون، طول آکسون ها بسیار متفاوت است؛ بسیاری از آنها فقط یک میلی متر یا بیشتر هستند.  اما طولانی ترین آنها، مانند آنهایی که از مغز به نخاع می‌روند ، می‌توانند بیش از یک متر امتداد داشته باشند.

برخی از آکسون‌ها در یک ماده چرب به نام میلین قرار دارند، که باعث سفید شدن مادۀ سفید مغز می شود. میلین به عنوان عایقی برای آکسون‌ها عمل می کند و به ارسال سیگنال های آن‌ها در مسافت‌های طولانی کمک می کند. به همین دلیل، میلین بیشتر در نورون‌هایی که مناطق مختلف مغز را به هم متصل می کنند یافت می شود، نه در نورون‌هایی که آکسون آن‌ها در ناحیه محلی باقی مانده است.

وظیفه آکسون انتقال پیام عصبی از سلول عصبی به دیگر سلول‌های آن است. در سلول‌های عصبی _ حرکتی، آکسون، پیام‌های عصبی برای حرکت را از سلول عصبی به عضله می‌رساند و در سلول های عصبی _ حسی، آکسون پیام‌های حسی را از اندام های حسی به طرف سلول عصبی انتقال می‌دهد.

پیام الکتریکی پس از آنکه به جسم سلولی رسید، در آنجا پردازش شده و سپس به آکسون‌ها فرستاده می‌شود. پیام الکتریکی در درازای اکسون هدایت شده و به پایان اکسون که پایانه آکسونی یا ترمینال آکسون نام دارد می‌رسد. پایانه آکسونی یا با دندریتِ نورون دیگر ارتباط برقرار کرده یا به یک سلول ماهیچه‌ای یا یاخته غده‌ای می‌رسد. در پایانه‌های آکسونی ریزساختار ویژه‌ای به نام سیناپس وجود دارد که به آن فضای سیناپسی می گویند. از راه سیناپس پیام سلول عصبی به سلول بعدی راه می‌یابد.

آکسون به طور معمول شاخه‌های جانبی موسوم به وثیقه‌های آکسون را ایجاد می‌کند، به طوری که یک نورون می‌تواند اطلاعات را برای چند نفر دیگر ارسال کند. این وثیقه‌ها، درست مانند ریشه‌های یک درخت، به پسوندهای کوچک‌تر به نام شاخه‌های پایانی تقسیم می‌شوند. هر یک از آن‌ها دارای یک پایانه سیناپسی در نوک خود می‌باشد.

نورون‌ها از طریق سیناپس‌ها، نقاط تماس بین پایانه‌های آکسون در یک طرف و دندریت‌ها یا اجسام سلولی در طرف دیگر، ارتباط برقرار می‌کنند. در اینجا، در فاصله 20-40 نانومتری، سیگنال‌های الکتریکی که از طریق آکسون می‌آیند از طریق انتشار انتقال دهنده‌های عصبی به سیگنال‌های شیمیایی تبدیل می‌شوند و سپس با انتقال اطلاعات از نورون به نورون ، بلافاصله به الکتریسیته تبدیل شده و باعث انتقال پیام الکتریکی خواهند شد.

از آنجایی که آکسون‌ها بسیار طولانی تر از بقیه سلول هستند، باید آن‌ها را با انتقال مولکول‌ها و اندامک‌های ضروری از طریق سلول‌ها حفظ کرد. دانشمندان QBI کشف کرده اند که ژن mec-17 در تثبیت ساختار عصبی داخلی برای حمایت از حمل و نقل مناسب درون آکسون و نگهداری آن نقش دارد. جهش این ژن و سایر عملکردهای مشابه می تواند این روند را مختل کرده و منجر به آسیب آکسون‌ها و در نهایت بیماری شود.

محققان QBI همچنین دو پروتئین دخیل در انحطاط آکسون در کرم گرد C. elegans ، یک ارگانیسم کوچک را کشف کرده‌اند که یک مدل تحقیقاتی عالی برای مطالعه نورون های فردی و مشاهده آنچه در سطح مولکولی اتفاق می‌افتد است. هنگامی که آکسون با لیزر آسیب می‌بیند، سیگنال‌هایی را به بافت اطراف ارسال می‌کند تا “تمیز شود” و این کار باعث آزاد شدن پروتئین ها می‌شود و در نتیجه موجب تخریب آکسون خواهد شد. اگر از نمایان شدن چنین مولکول‌هایی جلوگیری شود، می‌تواند پیشرفت و میزان آسیب عصبی را کُند کند.

تحقیقی که دانشمندان QBI را درگیر کرده است نیز نشان داده است که نورون‌های جدا شده در کرم‌های گرد (C. elegans) یک سیگنال “save -me” برای شروع ترمیم اعصاب ارسال می‌کنند؛ که موجب ایجاد پلی برای اتصال مجدد آکسون‌ها به یکدیگر می‌شود. این فرآیند توسط محققان قابل تغییر بوده و این امید را برای درمان آسیب‌های عصبی برای انسان‌ها در آینده ایجاد کرده‌است.

تفاوت آکسون با دندریت

آکسون‌ها با چند ویژگی از دندریت‌ها متمایز می‌شوند، از جمله:

• شکل: دندریت‌ها معمولاً نازک هستند در حالی که آکسون‌ها معمولاً شعاع ثابت خود را حفظ می‌کنند.

• طول: دندریت‌ها به یک ناحیه کوچک در اطراف بدن سلول محدود می‌شوند در حالی که آکسون‌ها می‌توانند بسیار طولانی تر باشند.

• ساختار: تفاوت‌های ساختاری قابل توجهی بین دندریت‌ها و آکسون‌ها وجود دارد. به عنوان مثال فقط دندریت‌ها دارای شبکه آندوپلاسمی خشن و ریبوزوم هستند و ساختار اسکلت سلولی متفاوت است. تفاوتها همچنین بر غشا تأثیر می‌گذارد زیرا بیشتر کانال‌های یونی دارای ولتاژ در آکسون‌ها را شامل می‌شود، در حالی که کانال‌های یونی دارای لیگاند به ویژه در دندریت‌ها وجود دارد.

• کارکرد: دندریت‌ها معمولاً سیگنال ها را دریافت می‌کنند، در حالی که آکسون‌ها معمولاً آنها را منتقل می‌کنند.

فروشگاه اینترنتی آکسون پل ارتباطی ما و شما!

خرید ویژه کوله پشتی اربعین !!